بررسی میزان فلزات کادمیوم، نیکل، وانادیوم و روی در بافت های مختلف فیل ماهی و ازون برون و ریسک ناشی از مصرف بافت عضلانی آن ها مربوط به حوضه جنوبی دریای خزر

سابقه و هدف: آلودگی به فلزات یکی از مشکلات مهم زیست محیطی و یکی از نگرانی های مهم بهداشت مواد غذایی به شمار می آید. در سراسر جهان، ماهیان خاویاری یک منبع مهم تأمین غذا و ایجاد اشتغال و درآمد می باشند. در پژوهش حاضر، غلظت کادمیوم، نیکل، وانادیوم و روی در بافت های خوراکی و غیر خوراکی دو گونه، فیل ماهی (huso huso) و ازون برون (acipenser stellatus) جمع آوری شده از حوضه جنوبی دریای خزر در بهار سال 1390 انجام شد. همچنین ریسک ناشی از مصرف عضله این ماهیان برای انسان نیز مورد ارزیابی قرار گرفت. مواد و روش ها: نمونه های دو گونه ماهیان خاویاری، فیل ماهی (4n=)، ازون برون (8n=) را از مراکز مهم صید ماهیان خاویاری بخش جنوبی دریای خزر واقع در استان های گیلان و گلستان جمع آوری گردیده و تا آنالیز شیمیایی در فریزر در دمای ºc20- درجه سانتی گراد نگهداری شدند. اندازه گیری میزان غلظت فلز روی با دستگاه طیف سنجی جذب اتمی با شعله مدل (shimadzu, aa-670) و غلظت کادمیوم، نیکل و وانادیوم با دستگاه طیف سنجی جذب اتمی مجهز به سیستم گرافیتی مدل (shimadzu, aa-670g) تعیین گردید. یافته ها: بالاترین غلظت فلزات کادمیوم، وانادیوم و نیکل (به ترتیب 32/0 ± 70/1، 23/0 ± 87/0 و 44/1 ± 71/2 میکروگرم بر گرم وزن خشک) در بافت کبد ماهی ازون برون و بیشترین غلظت فلز روی (87/51 ± 26/182 میکروگرم بر گرم وزن خشک) در قلب فیل ماهی است (05/0p<). کمترین غلظت فلزات روی و کادمیوم (به ترتیب 90/4 ± 82/16 و 002/0 ± 006/0 میکروگرم بر گرم وزن خشک) در عضله ازون برون و کمترین غلظت فلزات نیکل و وانادیوم (02/0 ± 08/0 و 03/0 ± 17/0 میکروگرم بر گرم وزن خشک) به ترتیب در قلب ازون برون و قلب فیل ماهی مشاهده گردید (05/0p<). استنتاج: میانگین غلظت کادمیوم، وانادیوم و روی از حد استاندارد تعیین شده توسط سازمان کشاورزی، ماهیگیری و غذایی انگلستان maff (2000) و سازمان بهداشت جهانی (who) پایین تر می باشد. حد استاندارد فلزات کادمیوم، وانادیوم و روی به ترتیب 2/0، 5/0 و 50 میکروگرم بر گرم می باشد. بنابراین به دلیل پایین بودن غلظت های به دست آمده از حد مجاز، مصرف عضله این ماهیان خطری جدی برای سلامتی مصرف کنندگان نخواهد داشت.